برای تولید روغن موتور، ترکیب اصلی از روغن پایه (Base Oil) و افزودنیهای شیمیایی (Additives) تشکیل شده است. بسیاری از این مواد بهویژه افزودنیها وارداتی هستند. در ادامه تفکیک کامل:
🛢️ مواد اصلی در تولید روغن موتور
1. روغن پایه (Base Oil)
روغنهای پایه طبق استاندارد API به گروههای I تا V تقسیم میشوند:
| نوع روغن پایه | وضعیت در ایران | توضیح |
|---|---|---|
| گروه I (مینرال ساده) | ✅ تولید داخل | تولید توسط پالایشگاههایی مانند نفت سپاهان، نفت بهران، نفت پارس |
| گروه II (مینرال تصفیهشده) | ⚠️ تولید محدود | بیشتر وارداتی از کره، چین، هند، عربستان |
| گروه III (هیدروکراکینگ – پایه سنتزی) | ✅ تولید داخل (محدود) + وارداتی | بخشی تولید داخل (مثلاً شرکت ایرانول)، ولی همچنان واردات داریم |
| گروه IV (PAO – پلی آلفا اولفینها) | ✅ عمدتاً وارداتی | از آلمان، آمریکا، کره، چین |
| گروه V (استرها و ترکیبات خاص) | ✅ کاملاً وارداتی | بسیار گرانقیمت و تخصصی |
2. افزودنیهای روغن موتور (Additives)
افزودنیها نقش کلیدی در کیفیت روغن موتور دارند. اینها تقریباً بهطور کامل وارداتی هستند:
| نوع افزودنی | نقش | وضعیت |
|---|---|---|
| مؤثرکننده فشار (EP Additives) | جلوگیری از سایش | ✅ وارداتی |
| بازدارنده خوردگی و زنگزدگی | محافظت از فلزات | ✅ وارداتی |
| پاککننده (Detergents) | حذف رسوبات و کربن | ✅ وارداتی |
| پخشکننده (Dispersants) | پخش کردن آلودگیها | ✅ وارداتی |
| ضد اکسیداسیون (AO) | جلوگیری از تخریب روغن در دما | ✅ وارداتی |
| ضد کف (Anti-foam) | جلوگیری از تشکیل کف در موتور | ✅ وارداتی |
| بهبوددهنده شاخص ویسکوزیته (VI Improvers) | ثبات روغن در دماهای مختلف | ✅ وارداتی |
| افزودنی ضد سایش (مثل ZDDP) | محافظت در برابر سایش | ✅ وارداتی |
✅ بیشتر این افزودنیها از شرکتهای مشهور جهانی تأمین میشوند:
-
Lubrizol (آمریکا)
-
Infineum (انگلیس – هلند)
-
Afton Chemical (آمریکا)
-
Chevron Oronite (آمریکا)
-
BASF (آلمان)
🔍 مواد بستهبندی و جانبی
-
ظروف پلاستیکی، لیبل، درب و چاپ: ✅ تولید داخل
-
مواد رنگی برای روغن موتور (غالباً نارنجی، زرد، قرمز): ✅ بخشی تولید داخل، بخشی وارداتی
✅ جمعبندی وضعیت وارداتی:
| ماده اولیه | وضعیت در ایران |
|---|---|
| روغن پایه گروه I | تولید داخل |
| روغن پایه گروه II | وارداتی + مقدار کم داخلی |
| روغن پایه گروه III | ترکیبی از داخلی و وارداتی |
| روغن پایه گروه IV و V | وارداتی |
| همه افزودنیهای شیمیایی (Additives) | وارداتی |
در اینجا فهرست نام دقیق مواد اولیه وارداتی برای تولید روغن موتور را با دستهبندی کامل و بر اساس کاربرد فنی ارائه میدهم. این مواد عمدتاً توسط شرکتهایی مانند Lubrizol، Infineum، Afton، Oronite، BASF تولید میشوند و به ایران وارد میشوند.
🟡 1. روغنهای پایه وارداتی (Base Oils)
| نام دقیق | نوع | گرید | توضیح |
|---|---|---|---|
| Group II Base Oil 150N / 500N / 600N | مینرال تصفیهشده | API Group II | وارداتی از چین، هند، کره |
| Group III Base Oil 4cSt / 6cSt / 8cSt | هیدروکراک شده | API Group III | کره جنوبی (SK Lubricants)، امارات (Adnoc) |
| PAO 4 / PAO 6 / PAO 8 / PAO 10 | پلی آلفا اولفین | API Group IV | وارداتی از آلمان، آمریکا، کره |
| Ester Base Oils (مثلاً TMP Esters) | استر | Group V | برای روغنهای Racing و سنتتیک تمامعیار |
🟠 2. افزودنیهای ضد سایش و فشار بالا (Anti-Wear / EP Additives)
| نام دقیق ماده | ترکیب شیمیایی | توضیح |
|---|---|---|
| ZDDP (Zinc Dialkyldithiophosphate) | Zn-based | پرکاربردترین افزودنی ضد سایش |
| MoDTC (Molybdenum Dithiocarbamate) | Mo-based | ضد سایش و کاهشدهنده اصطکاک |
| Sulfurized Olefins | S-based | افزودنی EP برای دنده و موتور دیزلی |
| Tricresyl Phosphate (TCP) | فسفره | افزودنی روانکاری و ضد سایش |
🔵 3. افزودنیهای تمیزکننده و پخشکننده (Detergents / Dispersants)
| نام دقیق ماده | نوع | توضیح |
|---|---|---|
| Calcium Sulfonate (TBN 300–400) | شوینده فلزی | ضد اسید و رسوب |
| Magnesium Sulfonate | شوینده فلزی | مکمل کلسیم |
| Polybutenyl Succinimide (PIBSI) | پخشکننده | برای کنترل دوده و لجن |
| Borated PIBSI | dispersant-enhanced | عملکرد بهبودیافته در دما و فشار بالا |
🟢 4. افزودنیهای ضد اکسیداسیون (Antioxidants)
| نام دقیق ماده | توضیح |
|---|---|
| Phenolic Antioxidants (مانند BHT: Butylated Hydroxy Toluene) | جلوگیری از تخریب حرارتی روغن |
| Aromatic Amines (مثل Diphenylamine) | مقاوم در برابر حرارت بالا |
🔴 5. افزودنیهای ضد کف (Anti-Foam Agents)
| نام دقیق ماده | ترکیب | توضیح |
|---|---|---|
| Silicone-based Defoamer | پلیدیمتیلسیلوکسان | مقاوم در برابر دما |
| Non-silicone organic defoamers | پلیاترها | برای فرمولهای حساس |
⚪ 6. افزودنیهای بهبوددهنده ویسکوزیته (Viscosity Index Improvers)
| نام دقیق | نوع | توضیح |
|---|---|---|
| Olefin Copolymer (OCP) | پلیمر | پرکاربرد در ایران |
| Hydrogenated Styrene Diene Polymers (HSDP) | برای روغن سنتتیک | |
| Polymethacrylates (PMA) | دقیق و پایدار | بیشتر برای روغنهای لوکس |
🟤 7. افزودنیهای مکمل (Pour Point Depressants / Friction Modifiers)
| نام دقیق | نقش | توضیح |
|---|---|---|
| Polyalkylmethacrylates | کاهش نقطه ریزش (PPD) | عملکرد در سرمای زیاد |
| Organic Moly Compounds | کاهش اصطکاک | در خودروهای مسابقهای |
نکته مهم درباره واردات:
-
تقریباً همه افزودنیها وارداتی هستند و به شکل پکهای آماده (Additive Package) یا به صورت خالص و مجزا وارد میشوند.
-
نمونه برخی پکیجهای تجاری وارداتی:
-
Lubrizol 9340، 7067، 9365
-
Infineum P6000، M5110، T154
-
Afton HiTEC 11100، 11410
-
Oronite OLOA 3710، 48027
-
برای تولید 800 تن روغن موتور، 1500 تن روغن دنده و 1500 تن روغن صنعتی، مقدار مورد نیاز مواد اولیه وارداتی (به جز روغن پایه) بستگی به نوع و سطح کیفی روغن دارد. اما با فرض فرمولاسیون استاندارد صنعتی (که در ایران هم رایج است)، بهصورت میانگین بین 10 تا 15 درصد وزن محصول نهایی را افزودنیهای وارداتی تشکیل میدهند.
✅ نسبت مصرف افزودنیها در محصولات مختلف:
| نوع روغن | درصد افزودنی وارداتی | توضیح |
|---|---|---|
| روغن موتور | 12% – 15% | روغنهای باکیفیتتر مثل SL/SN درصد بیشتری نیاز دارند |
| روغن دنده | 10% – 14% | روغنهای GL-4 و بهویژه GL-5 درصد بالاتر دارند |
| روغن صنعتی | 5% – 8% | بستگی به نوع (هیدرولیک، کمپرسور، توربین و…) دارد |
🧮 محاسبه مقدار دقیق مورد نیاز از افزودنیهای وارداتی:
1. روغن موتور – 800 تن
-
با میانگین 13% افزودنی وارداتی:
800 تن×13%=104 تن افزودنی وارداتی800 \, \text{تن} \times 13\% = \boxed{104 \, \text{تن افزودنی وارداتی}}
2. روغن دنده – 1500 تن
-
با میانگین 12% افزودنی وارداتی:
1500 تن×12%=180 تن افزودنی وارداتی1500 \, \text{تن} \times 12\% = \boxed{180 \, \text{تن افزودنی وارداتی}}
3. روغن صنعتی – 1500 تن
-
با میانگین 6% افزودنی وارداتی:
1500 \, \text{تن} \times 6\% = \boxed{90 \, \text{تن افزودنی وارداتی}
🔴 جمع کل مواد وارداتی مورد نیاز:
104+180+90=374 تن مواد افزودنی وارداتی104 + 180 + 90 = \boxed{374 \, \text{تن مواد افزودنی وارداتی}}
✅ نکات تکمیلی:
-
این ارقام شامل فقط افزودنیهای شیمیایی وارداتی است (ZDDP، پلیمر VI، آنتیاکسیدان، سولفوناتها و …).
-
روغن پایه (Base Oil) که عمده وزن نهایی را دارد، از این محاسبه حذف شده چون بخشی از آن تولید داخل است.
-
اگر از Additive Package آماده استفاده شود (مثلاً Lubrizol 9340 یا Afton HiTEC 11410)، درصد مصرف ممکن است بین 7% تا 15% متغیر باشد.
در ادامه برآورد مقدار هر نوع افزودنی وارداتی بهتفکیک برای تولید:
-
800 تن روغن موتور
-
1500 تن روغن دنده
-
1500 تن روغن صنعتی
را بر اساس فرمولاسیون رایج صنعتی و ترکیبات استاندارد شرکتهای بینالمللی مانند Lubrizol, Infineum, Afton, Oronite ارائه میدهم.
🧪 دستهبندی افزودنیهای وارداتی:
-
ZDDP (ضد سایش و ضد خوردگی)
-
Detergents (شویندهها – کلسیم/منیزیم/بُر سولفونات)
-
Dispersants (پخشکنندهها – PIBSI و Borated PIBSI)
-
Antioxidants (آنتیاکسیدانها – آمینی/فنولی)
-
Viscosity Index Improvers (VIIs) (پلیمرهای اصلاحکننده ویسکوزیته)
-
Pour Point Depressants (PPDs) (کاهنده نقطه ریزش)
-
Anti-Foam Agents (ضد کف – سیلیکونی یا غیرسیلیکونی)
-
Extreme Pressure Additives (EP) (افزودنی فشار بالا – فسفره یا سولفوره)
-
Friction Modifiers (کاهشدهنده اصطکاک – مولیبدن، استرها)
🧮 محاسبه مقدار مصرف بر اساس فرمولاسیون مرجع:
🔵 1. روغن موتور – 800 تن
میانگین افزودنی: 13% = 104 تن
| افزودنی وارداتی | درصد تقریبی از افزودنی | مقدار برای 800 تن (تن) |
|---|---|---|
| ZDDP | 18% | 18.7 تن |
| Detergents (Ca/Mg/B Sulfonate) | 22% | 22.9 تن |
| Dispersants (PIBSI, Borated) | 25% | 26.0 تن |
| Antioxidants | 8% | 8.3 تن |
| VI Improvers (OCP/PMAs) | 15% | 15.6 تن |
| PPDs | 5% | 5.2 تن |
| Anti-Foam | 1% | 1.0 تن |
| Friction Modifiers | 6% | 6.3 تن |
| مجموع | 100% | 104 تن |
🟠 2. روغن دنده – 1500 تن
میانگین افزودنی: 12% = 180 تن
| افزودنی وارداتی | درصد تقریبی | مقدار برای 1500 تن (تن) |
|---|---|---|
| EP Additives (S-P-Based) | 30% | 54.0 تن |
| ZDDP | 15% | 27.0 تن |
| Detergents | 10% | 18.0 تن |
| Antioxidants | 10% | 18.0 تن |
| Anti-Foam | 2% | 3.6 تن |
| Dispersants | 8% | 14.4 تن |
| PPDs | 5% | 9.0 تن |
| VI Improvers | 15% | 27.0 تن |
| مجموع | 100% | 180 تن |
🟢 3. روغن صنعتی – 1500 تن
میانگین افزودنی: 6% = 90 تن
| افزودنی وارداتی | درصد تقریبی | مقدار برای 1500 تن (تن) |
|---|---|---|
| Antioxidants | 25% | 22.5 تن |
| Anti-Foam | 5% | 4.5 تن |
| EP Additives (برای هیدرولیک/دنده) | 25% | 22.5 تن |
| PPDs | 10% | 9.0 تن |
| Friction Modifiers | 5% | 4.5 تن |
| Detergents & Dispersants | 30% | 27.0 تن |
| مجموع | 100% | 90 تن |
✅ جمع کل افزودنیها بر اساس نوع ماده:
| افزودنی | مقدار کل برای همه روغنها (تن) |
|---|---|
| ZDDP | 18.7 + 27.0 = 45.7 |
| Detergents | 22.9 + 18.0 + 27.0 = 67.9 |
| Dispersants | 26.0 + 14.4 + 27.0 = 67.4 |
| Antioxidants | 8.3 + 18.0 + 22.5 = 48.8 |
| VI Improvers | 15.6 + 27.0 = 42.6 |
| PPDs | 5.2 + 9.0 + 9.0 = 23.2 |
| Anti-Foam | 1.0 + 3.6 + 4.5 = 9.1 |
| EP Additives | 54.0 + 22.5 = 76.5 |
| Friction Modifiers | 6.3 + 4.5 = 10.8 |
🧾 کل مصرف افزودنی وارداتی: 374 تن
مطابق با برآورد قبلی، اما حالا بهصورت تفکیکی.
🧮 ۱. ZDDP (ضد سایش و خوردگی)
-
محدوده $3–10/kg، MOQ حداقل 20 kg alibaba.co.uk+15alibaba.com+15m.alibaba.com+15
-
برخی پیشنهادها: $4–10/kg با MOQ 800 kg (Elco) axispetrochem.trustpass.alibaba.com
🔧 ۲. افزودنیهای Extreme Pressure (EP)
-
RD321 Sulfurized Isobutylene: $3,300–3,400/ton ≈ $3.3–3.4/kg alibaba.com
-
HY322 Dibenzyl Disulfide: $4,000–6,000/ton ≈ $4–6/kg alibaba.com+15alibaba.com+15alibaba.com+15
-
Elco 2410SE / 2452D: $4–10/kg، MOQ ~800 kg axispetrochem.trustpass.alibaba.com+1axispetrochem.trustpass.alibaba.com+1
🌪️ ۳. Dispersants – PIBSI / Polyisobutylene Succinimide
-
$549–599/ton ≈ $0.55–0.60/kg، MOQ 4 بشکه (~1 تن) alibaba.com+3alibaba.com+3m.alibaba.com+3
-
گزینههای 8–9k AED (~$2.3–2.7)/kg dgpowereagle435.en.alibaba.com+15arabic.alibaba.com+15bosschem.m.en.alibaba.com+15
🛡️ ۴. آنتیاکسیدانها (ZDDP نیز چندمنظوره)
-
قیمت مشابه ZDDP: $3.5–10/kg alibaba.com+11alibaba.com+11alibaba.com+11
-
بستههای مخلوط (Additive Package) حاوی آنتیاکسیدان: $320–900/barrel (~200–600 kg بسته) arabic.alibaba.com+2jzrunda.en.alibaba.com+2alibaba.com+2
🧽 ۵. ضد کف (Anti‑Foam Agents)
-
تقریباً از $3–5/kg برای روغن هیدرولیک ضد کف preview.alibaba.com
-
سیلیکونی/پلیاتر صنعتی نیز حدود $1.9–3.8/kg
🔄 ۶. افزودنی فشار بالا EP برای روغن صنعتی
-
MO compounds (nano/پودری): $4.17–4.27/kg، MOQ 165 kg m.alibaba.com
-
افزودنی شیمر اتوماتیک (T307): $8–10/L (ریبری) و $1.5–1.8/kg m.alibaba.com
💰 جمعبندی قیمت واحدی (به دلار/کیلوگرم):
| افزودنی | قیمت تقریبی |
|---|---|
| ZDDP | 3 – 10 |
| افزودنی EP (S‑based) | 3.3 – 6 |
| Dispersant (PIBSI) | 0.55 – 2.7 |
| Antioxidant (بسته) | 0.5 – 3 |
| Anti‑foam | 1.9 – 5 |
| EP nano add | 4.2 |
| T307 EP liquid | 1.5 – 10 |
✅ نکات مهم:
-
MOQ: اغلب حداقل سفارش چند صد تا چند هزار کیلوگرم یا بشکه است.
-
ارز هزینه: قیمتها CIF چین هستند و هزینه حمل، بیمه، گمرک ایران جدا محاسبه میشود.
-
پیشنهاد میشود برای استعلام نهایی با تأمینکنندگان تماس گرفته و از قیمتهای روز (با شرایط MOQ، CFR ایران) استعلام بگیرید.
در دنیای مواد شیمیایی بهویژه در صنعت روانکارها، موضوع واحد اندازهگیری (کیلوگرم یا لیتر) تأثیر مستقیم در خرید، حملونقل، فرمولاسیون و محاسبه هزینه دارد.
✅ سنجش افزودنیهای روغن موتور و دنده و صنعتی عمدتاً براساس:
📦 کیلوگرم (Kg)
دلایل:
-
مواد افزودنی اغلب چگالی بالا دارند (چگالی بین 0.9 تا 1.2 g/cm³ یا حتی بیشتر)، بنابراین سنجش وزنی دقیقتر و رایجتر است.
-
در قراردادهای بینالمللی، برگههای آنالیز (COA) و MSDS نیز معمولاً براساس kg یا metric ton (MT) هستند.
-
بستهبندیها (مثلاً بشکه 200 کیلویی) هم اغلب بر حسب وزن خالص درج میشوند، نه حجم.
❗ استثنا:
برخی فروشندگان در سایتهایی مثل Alibaba یا بازار ایران ممکن است افزودنیهای مایع خاص را به لیتر اعلام کنند، بهخصوص وقتی:
-
ماده خیلی سبک یا خیلی چگال است (مثلاً PPD یا مواد استری)
-
فروش در بستههای مصرفی کوچکتر انجام میشود
ولی در سطح صنعتی، فرمولاسیون و قیمتگذاری همیشه با “کیلوگرم” انجام میشود.
🧪 مثال واقعی:
| افزودنی | چگالی تقریبی (g/cm³) | 1 لیتر ≈ چند کیلوگرم؟ |
|---|---|---|
| ZDDP | 1.17 – 1.30 | 1.17 – 1.30 kg |
| PIBSI | 0.95 – 1.05 | 0.95 – 1.05 kg |
| EP Additive | 1.00 – 1.10 | 1.00 – 1.10 kg |
| PPD | 0.89 – 0.95 | 0.89 – 0.95 kg |
✅ نتیجهگیری نهایی:
🔹 واحد رسمی و صنعتی: کیلوگرم (Kg)
🔸 اگر فروشنده قیمت را براساس لیتر ارائه داد، باید با توجه به چگالی، آن را به کیلوگرم تبدیل کنید تا قابل مقایسه با سایر تأمینکنندهها و قابل استفاده در فرمولاسیون باشد.
